Diecezja włocławska od początku związana była z metropolią gnieźnieńską jako jej diecezja sufraganalna. Jedynie podczas zaborów włączono ją do metropolii warszawskiej. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, od 1925 r., ponownie została podporządkowana metropolicie gnieźnieńskiemu. Także i współcześnie pozostała w swojej macierzystej prowincji kościelnej.
Niewiele jest diecezji, które przeszły tyle zmian co diecezja włocławska. Były to często zmiany bardzo istotne, dotyczące nie tylko zmian wewnątrz samego urządzenia diecezji i jej podziałów, ale często wiązały się one ze zmianami jej terytorium, a nawet nazwy. Odgrywała ona przedtem jedną z bardziej znaczących ról w dawnej organizacji Kościoła w Polsce. Jej biskupi znaczyli wiele zarówno w odniesieniu do działalności kościelnej, jako ordynariusze wielkiej, a w pewnym okresie największej diecezji na ziemiach polskich, ale także na polu działalności państwowej. Zmienne losy naszej ojczyzny zawsze odbijały się bardzo niekorzystnie na jej losach. Często traciła wiele na korzyść innych, nowo powstających diecezji. W ostatnim okresie bardzo ucierpiała podczas drugiej wojny światowej, dając wielką daninę krwi swoich kapłanów. Z bardzo wielkiej, plasującej się w ścisłej czołówce biskupstw w Polsce, zeszła teraz do roli stosunkowo niewielkiej diecezji. W jednym pozostała wielką - przez złożoność i ciekawość swoich dziejów.
